Ολοκληρώνεται η δίκη του πρώην πρωθυπουργού της Ισλανδίας

Του Κώστα Ράπτη


Είναι δυνατόν να ποινικοποιηθούν οι λανθασμένες πολιτικές επιλογές;  Είναι δυνατόν να προσωποποιηθούν οι ευθύνες για το γεγονός ότι μία ολόκληρη χώρα μετατράπηκε σε μια τεράστια «φούσκα»; Είναι δυνατόν να ρυθμισθεί σε εθνικό επίπεδο μία κρίση με χαρακτήρα διεθνή;


Τα ερωτήματα αυτά αναδεικνύει η δίκη του κεντροδεξιού πρώην πρωθυπουργού της Ισλανδίας Geir Haarde, η οποία ολοκληρώνεται σήμερα Παρασκευή, μετά από δύο εβδομάδες διαδικασίας επ’ ακροατηρίω, ενώ η έκδοση της ετυμηγορίας να αναμένεται στις επόμενες εβδομάδες. Η δίκη του Gaarde αποτελεί την πρώτη στα ισλανδικά χρονικά περίπτωση σύγκλησης του Landsdomur, ήτοι του ειδικού δικαστηρίου για τις ευθύνες υπουργών,  το οποίο προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1905. Αποτελεί επίσης και τη μοναδική περίπτωση παγκοσμίως κατά την οποία ένας πολιτικός ηγέτης κάθεται στο σκαμνί για τους χειρισμούς του στην οικονομική κρίση του 2008. Ήδη ο διεθνής Τύπος επιδίδεται σε «νοητικά πειράματα» σχετικά με το ποιός άλλος πολιτικός ποιάς χώρας θα δικαιούτο αντίστοιχης αντιμετώπισης. Τα βλέμματα των περισσότερων ξένων παρατηρητών στρέφονται μάλιστα στην Ελλάδα, ωστόσο η απάντηση που δίνεται προκαταβολικά σε σχέση με την πιθανότητα απόδοσης δικαιοσύνης για τα δεινά της δικής μας χώρας είναι ξεκάθαρα αρνητική.


Άλλωστε, η εμπειρία της δίκης Gaarde άφησε στους περισσότερους Ισλανδούς μιαν απογοητευτική αίσθηση αποκλιμάκωσης: Όχι μόνο σε αυτούς οι οποίοι υποστήριζαν ότι η απόφαση του Κοινοβουλίου για παραπομπή του πρώην πρωθυπουργού σε δίκη δεν αποτελεί παρά μια πράξη πολιτικής δίωξης από τους νυν κυβερνώντες και αντιπάλους του, αλλά και σε όσους αποζητούσαν μια παραδειγματική τιμωρία έστω και ενός εκπροσώπου του πολιτικού δυναμικού που προέστη της πορείας προς την καταστροφή.


Ούτως ή άλλως, από τα πολιτικά πρόσωπα που κατονόμαζε το πόρισμα της «επιτροπής αλήθειας» του 2010 μόνον ο Gaarde παραπέμφθηκε σε δίκη, με την κατηγορία της παράλειψης εκτέλεσης καθήκοντος (και όχι της «εγκληματικής αμέλειας» όπως προτεινόταν αρχικά), η οποία κατά την πρόταση της εισαγγελίας επισύρει ποινή διετούς φυλάκισης. Ο άλλοτε κεντρικός τραπεζίτης  David Oddsson, απέφυγε για μία ψήφο την παραπομπή – για να υποστηρίξει ως μάρτυρας στη δίκη Gaarde ότι αυτός είχε εγκαίρως προειδοποιήσει την κυβέρνηση πως οι ισλανδικές τράπεζες αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα ανακεφαλαιοποίησης. Υπενθυμίζεται ότι οι ισολογισμοί τους αποκαλύφθηκε πως έφθαναν σε ύψος 10πλάσιο του ΑΕΠ της χώρας.


Άλλοι παρατηρητές υποστηρίζουν ότι η απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ισλανδίας ξεκίνησε πολύ πριν το 2006, οπότε ο Gaarde ανέλαβε την εξουσία και άλλοι ότι και οι Σοσιαλδημοκράτες  που τώρα εμφανίζονται ως τιμωροί υπήρξαν για ένα διάστημα κυβερνητικοί εταίροι του Gaarde. Ακόμη και ο νυν υπουργός Οικονομίας  Steingrιmur J. Sigfusson (το Πράσινου Αριστερού Κόμματος), ο οποίος ως αντιπολιτευόμενος βουλευτής είχε καταθέσει το 2005 νομοσχέδιο για την αυστηροποίηση του εποπτικού πλαισίου του χρηματοπιστωτικού τομέα  παραδέχθηκε στη δίκη ότι δεν ανέμενε ποτέ πως θα κατέρρεαν και οι τρεις βασικές τράπεζες της χώρας.


Από την πλευρά τους οι υποστηρικτές του Gaarde υπενθυμίζουν ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο που ίσχυε στην Ισλανδία δεν ήταν το προβλεπόμενο για όλο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, ενώ άλλοι τονίζουν ότι (σε αντίθεση π.χ. με ό, τι συνέβη στην Ιρλανδία) η ισλανδική κυβέρνηση δεν διέσωσε τις τράπεζες σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, παρά μόνο τους εγχώριους καταθέτες τους.


Σε κάθε περίπτωση, ο μέσος Ισλανδός ο οποίος εξεγέρθηκε τον Γενάρη του 2009 προκαλώντας την πτώση της κυβέρνησης Gaarde μένει με την εντύπωση ότι οι 50 επιφανείς μάρτυρες της δίκης απλώς αλληλοκαλύφθηκαν και εξακολουθεί να ζητά μια δημόσια συγγνώμη από μέρους της ελίτ. Ξεχνώντας βέβαια τη δική του ανεμελιά κατά τις ημέρες της φούσκας…




Πηγή:www.capital.gr